“Glazen plafond staat op springen”, kopte De Tijd afgelopen zomer nog. De krant keek daarvoor naar het aantal vrouwelijke mandaten op Euronext Brussel. Dat steeg in 2018 naar 27 procent. Bijna een verviervoudiging in 10 jaar tijd. Een stap in de goede richting, maar de gendergelijkheid op de jobmarkt is nog lang niet absoluut. Dat tonen verschillende studies aan. En hoe zit met de werknemers zélf? Hebben mannen en vrouwen andere voorkeuren? Bestaat er nog zoiets als het 'typische mannen- of vrouwenberoep'?
liever dierenarts dan ingenieur (en andersom)
Uit onderzoek dat Randstad in 2018 voerde naar de aantrekkelijkste beroepen, blijkt duidelijk dat mannen en vrouwen werk wel degelijk anders waarderen. Toch mogen we die verschillen niet uitvergroten: bij de tien aantrekkelijkste beroepen zijn er maar liefst zeven gemeenschappelijke.
Zo zien zowel mannen als vrouwen graag ingenieur, (dieren)arts of architect op hun visitekaartje prijken. Maar de voorkeuren liggen wel lichtjes anders. Staat bij de mannen ingenieur met stip op de eerste plaats? Dan zetten vrouwen vaak dierenarts bovenaan hun lijstje. Bovendien worden vrouwen ook liever kinesist dan pakweg professor.
top 10 mannen
top 10 vrouwen
- ingenieur
- apotheker
- dokter
- architect
- software-ingenieur
- chirurg
- notaris
- professor
- cybersecurity-analist
- dierenarts
- dierenarts
- kinesist
- docent hoger onderwijs
- ingenieur
- apotheker
- architect
- chirurg
- arts
- vertaler
- software-ingenieur
zijn mannen en vrouwen even sterk vertegenwoordigd?
Nemen we het aantal mannen en vrouwen dat deze aantrekkelijke jobs effectief uitoefent onder de loep? Dan wordt het een ander verhaal. De helft van de beroepen is een duidelijk mannenbastion: ingenieur, software-ingenieur, architect, chirurg en notaris.
Bij twee beroepen zijn vrouwen in de meerderheid: apotheker en kinesist. De resterende drie in de top tien tonen meer evenwicht: arts, dierenarts en professor.
Feit blijft dat kansrijke beroepen als ingenieur en jobs in de IT-sfeer nog altijd in hoofdzaak mannenterrein zijn. Bij de ingenieurs is er een lichte verbetering: 15,8 procent vrouwen in 2018, tegenover 10,5 procent in 2011. Het apothekersberoep, nummer 2 in de totale rangschikking, vervrouwelijkt dan weer. Op dit ogenblik is 72 procent van de apothekers een vrouw.
Maar wat als vrouwen minder vaak aantrekkelijke jobs uitoefenen? Zijn de minst aantrekkelijke beroepen dan sowieso vrouwenbastions? Integendeel: daar zijn zeven op de tien jobs zelfs een 'typisch mannenberoep'. Opvallend: onderaan de rangschikking is de beoordeling van minder gewaardeerde beroepen vrij gelijklopend. Zowel mannen als vrouwen bestempelen taxichauffeur als absolute 'winnaar'.
De job met het grootste verschil in waardering? Astronoom. En zo is er nog een hele reeks beroepen die mannen en vrouwen heel anders beoordelen:
hoe zijn die verschillen te verklaren?
Mannen komen van Mars, vrouwen van Venus. Daarmee is de kous af, toch? Niet helemaal. Volgens professor Patrizia Zanoni (UHasselt en Universiteit Utrecht) heeft de genderkloof een aantal structurele oorzaken. Zo zijn heel wat sectoren historisch gedomineerd door mannen of vrouwen. En dan is het moeilijk om die perceptie zomaar te veranderen: daarvoor zijn aanpassingen nodig in onder meer de werkprocessen en de organisatiecultuur.
Maar er zijn nog redenen waarom de mannelijke en vrouwelijke top tien er lichtjes anders uitzien. En waarom traditionele 'mannenberoepen' de helft van de algemene top tien domineren:
mannen en vrouwen volgen andere opleidingen
De Europese Commissie stelde in 2018 haar landenrapport voor. Dat waarschuwt voor een ondervertegenwoordiging van vrouwelijke studenten in de bètawetenschappen, wiskunde en statistiek – de zogenoemde STEM-opleidingen. België behoort daarbij internationaal tot een van de slechtste leerlingen van de klas. Nochtans hebben net die technologiegeoriënteerde beroepen – (software)ingenieur bijvoorbeeld – een hogere status en staan ze ook garant voor een hoger loon.
vrouwen zijn minder aanwezig op de werkvloer
De arbeidsparticipatie voor vrouwen ligt lager (rond de 62 procent) dan voor mannen (rond de 72 procent). Vrouwen werken ook vaker deeltijds (zo'n 42 procent, tegenover 9 procent mannen in 2016) en nemen bijvoorbeeld meer ouderschapsverlof op. Een overblijfsel van het traditionele kostwinnersmodel, waarbij de vrouw voor de kinderen en het huishouden zorgde, terwijl de man het geld binnenbracht. Gevolg? Vrouwen maken moeilijker promotie, omdat ze moeten concurreren met mannen die wél onbeperkt beschikbaar zijn.
mannen en vrouwen stellen andere prioriteiten
Wat maakt een beroep aantrekkelijk? Om dat te onderzoeken, spitst het Randstad-onderzoek zich toe op vijf specifieke bouwstenen: loon, werk-privébalans, werkomstandigheden, afwisseling en uitdaging. En ook daar zien we verschillen tussen mannen en vrouwen. Mannen hechten bij een beroepskeuze bijvoorbeeld iets meer belang aan loon en uitdagingen. Toevallig factoren waarop pakweg de ingenieur goed scoort, wat de eerste plaats van het beroep in de mannentoptien verklaart.
Kijken mannen en vrouwen dus anders naar werk? Ja. Hoewel de afstand stilaan kleiner wordt. Bovendien zijn heel wat verschillen historisch of sociocultureel te verklaren. Het voornaamste? De gelijkenissen zijn groter dan de verschillen: we willen liefst allemaal een job waarbij alle belangrijke bouwstenen netjes in balans zijn.
Waar je die vindt?